Τα πανέμορφα θαλάσσια κογχύλια της Κύπρου - Περιοδικό Το ψάρεμα και τα μυστικά του Τεύχος Ιανουάριος 2018

Κείμενο φωτογραφίες  Γιώργος Κωνσταντίνου

Τα θαλάσσια κογχύλια ανήκουν στα μαλάκια και είναι τα γαστερόποδα και τα δίθυρα, και κατέχουν ένα μεγάλο μέρος από την θαλάσσια ζωή των θαλασσών.

Τα Γαστερόποδα είναι ζώα με ασύμμετρο, μαλακό σώμα χωρίς σκελετό και ζουν μέσα στα όστρακα τους (κογχύλι) και είναι μονόθυρα κογχύλια. Υπολογίζετε ότι ανά τον κόσμο ζουν πέραν των 100.000 γαστερόποδων.

Τα δίθυρα είναι κογχύλια επίσης με μαλακό σώμα τα οποία έχουν 2 θύρες, δηλαδή παρουσία διπλού σχεδόν ομοιόμορφου οστράκου. Όπως παράδειγμα τα μύδια τα στρείδια και οι πίνες. Σε ορισμένα είδη δίθυρων κογχυλιών δημιουργούνται και τα γνωστά μαργαριτάρια. Υπολογίζετε ότι ανά τον κόσμο ζουν πέραν των 20.000 δίθυρων κογχυλιών.

Στην ουσία τα όστρακα (κογχύλια) είναι ο εξωτερικός σκληρός σκελετός των μαλακίων που τα ίδια τα ζώα δημιουργούν εκκρίνοντας ανθρακικό ασβέστιο όπου το όστρακο αυτό προσφέρει σπίτι , ασφάλεια και προστασία στα ζώα αυτά.

Τα κογχύλια τα οποία βρίσκουμε ξεβρασμένα στις παραλίες είναι ο σκελετός των ζώων αυτών που έχουν πεθάνει για διάφορους λόγους.

Τα πανέμορφα αυτά κογχύλια τα συναντούμε σε πολύ μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων και από αρχαιοτάτων χρόνων προσέλκυαν τους ανθρώπους.

Υπάρχουν ανά τον κόσμο εκατοντάδες μουσεία κογχυλιών που τα επισκέπτονται εκατομμύρια κόσμου για να θαυμάσουν την ομορφιά τους. Στην Κύπρο υπάρχει ένα τέτοιο μουσείο, το μουσείο Θάλασσα στην Αγία Νάπα.

Επίσης υπάρχουν εκατοντάδες μανιώδης συλλέκτες κογχυλιών που τα συλλέγουνε από όλο τον κόσμο. Υπάρχουν και μερικοί αξιόλογοι συλλέκτες κογχυλιών και στην Κύπρο.

Σε μερικές χώρες κατά την αρχαιότητα κογχύλια της οικογένειας Cypraeidae χρησιμοποιούνταν ως χρήματα. Στην Κύπρο συναντούμε 3 είδη της οικογενείας αυτής που στο παρελθών οι κύπριοι στόλιζαν τις γνωστές βούρκες.

Γενικά τα κογχύλια έχουν διαδραματίσει μεγάλο ρόλο στην ζωή των ανθρώπων. Έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή κοσμημάτων και διακοσμητικών αντικειμένων. Το κοχύλι βρέθηκε να παίζει ουσιαστικούς ρόλους στην ιστορία, στην οικονομία, στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη θρησκεία, στη μουσική και το χορό, στη διακόσμηση, στη διαφήμιση, καθώς και στη μαγειρική.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η Αφροδίτη, η θεά του έρωτα και της ομορφιάς, αναδύθηκε από τη θάλασσα μέσα από ένα κτένι κοντά στις ακτές (πέτρα του ρωμιού) της Κύπρου.

Από 2 είδη κογχυλιών που έχουμε και στην Κύπρο της οικογενείας Muricidae το Hexaplex trunculus και το Bolinus brandaris κατά την αρχαιότητα έβγαζαν την περίφημη πορφύρα. Η πορφύρα  είναι ένα είδος ανεξίτηλης χρωστικής ουσίας με βαθυκόκκινο χρώμα και με αυτήν την χρωστική έβαφαν τα ρούχα κυρίως των πλούσιών λόγο του ότι η πορφύρα ήταν ακριβή επειδή ήταν πολύ δύσκολη η παρασκευή της. Συγκεκριμένα για την παρασκευή ενός γραμμαρίου πορφύρας χρειαζόταν να βράσουν 10.000 κογχύλια. 

Τα κογχύλια στην Κύπρο κατά την αρχαιότητα έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην διατροφή των πρώτων νεολιθικών ανθρώπων. Έχουν βρεθεί κογχύλια ως τροφικά κατάλοιπα σε ανασκαφές οικισμών  πέραν των 12.000 ετών.

Έχουμε  βρει κογχύλια σε τροφικά κατάλοιπα νεολιθικού οικισμού κοντά στην Λευκωσία ηλικίας 8.000 ετών που αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι αυτοί πηγαίναν στην θάλασσα 26 χιλιόμετρα μακριά από το σημείο για να τραφούν.

Ακόμα και σήμερα πολλοί κύπριοι μαζεύουν από τους βράχους της θάλασσας τους γνωστούς χολιούς και πεταλίδες που οι πλείστοι τα τρώνε ωμά.

Στην Κύπρο έχουμε περίπου 700 είδη κογχυλιών με συντριπτική πλειοψηφία τα μικρά. Τα μεγάλα είδη που έχουμε και είναι προστατευόμενα είναι 3 η Πίννα (Pinna nobilis) η Τόννα (Tonna galea) και ο Τρίτωνας (Charonia tritonis variegata) 

Ο λόγος που τα πλείστα κογχύλια της Κύπρου είναι μικρά είναι ότι δεν έχουμε ποταμούς με συνεχή ροΐ να κουβαλούν ιζήματα και να έχουν τροφή αυτά τα είδη. Στην Ελλάδα τα ίδια είδη που έχουμε και στην Κύπρο τα βρίσκουμε πολύ πιο μεγαλύτερα.

Η Πίννα παλιά χρησιμοποιούταν  και για την κατασκευή μεταξένιων υφασμάτων. Συγκεκριμένα, η βύσσος της πίννας χρησιμοποιείται για κατασκευή τέτοιων υφαντών στην νότια Ιταλία και στη Σικελία. Επίσης, από τη βύσσο κατασκευάζουν κάλτσες και γάντια. Ο βύσσος είναι οι μεταξένιες ίνες που συγκρατούν την πίννα στον βυθό, κάτι που μοιάζει με ρίζα.

Μετά τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ δόθηκε η ευκαιρία σε πολλά θαλάσσια είδη του Ινδικού Ωκεανού και της Ερυθράς Θάλασσας να εισβάλουν στη Μεσόγειο Θάλασσα. Τα είδη αυτά ονομάζονται και λεσσεψιανοι εισβολείς από το όνομα του Γάλλου κατασκευαστή της διώρυγας.

Οι εισβολείς αυτοί υπολογίζονται περίπου στο 15% της πανίδας της ανατολικής Μεσογείου και σ’ αυτούς συμπεριλαμβάνονται πέραν των 200 ειδών κογχυλιών. Συγκεκριμένα στην Κύπρο εντοπίστηκαν 44 είδη νέων κογχυλιών.

Εδώ και 36 χρόνια μελετώ και συλλέγω κοχύλια απ’ όλες τις θάλασσες του κόσμου μαζί με τη σύζυγό μου Φάνη, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως επί το πλείστο για τα μικρά αλλά πανέμορφα κοχύλια του τόπου μας.

Μετά από έρευνες και μελέτες που έχω κάνει τα τελευταία χρόνια, έχω εντοπίσει και αναφέρει ακόμα έξι είδη εισβληδικών κογχυλιών τα οποίο έχω δημοσίευση στο  επιστημονικό περιοδικό Cambridge Journals

Τα είδη αυτά έχουν εγκλιματισθεί με μεγάλη επιτυχία και αποτελούν μέρος της κυπριακής πανίδας.

Η επιτυχία προσαρμογής των ειδών αυτών οφείλεται στις κλιματολογικές αλλαγές του πλανήτη, οι οποίες έχουν ως συνέπεια να παρουσιάζονται στη Μεσόγειο όλο και πιο ήπιοι χειμώνες, καθώς τα είδη αυτά προέρχονται από θερμές θάλασσες.

Φυσικά αυτές οι κλιματολογικές αλλαγές έχουν γίνει και στο μακρινό παρελθόν πολλές φορές και αυτό το μαρτυρούν τα απολιθώματα που έχουμε βρει σε ολόκληρη την Κύπρο.

Με την αλλαγή της θερμοκρασίας τα υπάρχοντα είδη αρχίζουν να χάνονται και αντικαθιστούντε με άλλα.

Αυτή την κλιματολογική αλλαγή την ζούμε τώρα και συμβαίνει σε όλο τον πλανήτη με την διαφορά ότι τώρα προχωρά με πολύ γοργούς ρυθμού και θα έχει δυστυχώς καταστρεπτικές συνέπιες.

Μπορείτε να αρχίσετε μια συλλογή με πανέμορφα κογχύλια του τόπου μας, αν διαθέτετε ελεύθερο χρόνο. Υπάρχουν πολλά βιβλία που μπορείτε να αναγνωρίσετε και πως να συντηρήσετε τα διάφορα είδη.

Σεβόμαστε την φύση και δεν συλλέγουμε ποτέ ζωντανά κογχύλια αλλά μόνο νεκρά που ξεβράζει η θάλασσα.

Συνήθως μετά από μια κακοκαιρία με πολλά μποφόρ οι παραλίες γεμίζουν με όμορφα φρέσκα κογχύλια. Μια τέτοια παραλία είναι η παραλία της Απλώστρας στην Λεμεσό. Θα εκπλαγείτε με το τι θα βρείτε εκεί μετά από μια θαλασσοταραχή. 

Ποια τα τσιχλοειδη (Κιχλίδες) που συναντουμε στην κυπρο και που - Περιοδικό Hunt & Shoot - Τεύχος Ιανουάριος 2018

Κείμενο φωτογραφίες  Γιώργος Κωνσταντίνου

Τα τσιχλοειδή ανήκουν σε μία πολύ μεγάλη οικογένεια πουλιών τις Κιχλίδες (Turdidae) που τα συναντούμε σε ολόκληρό τον κόσμο. Πολλά από αυτά τα είδη έχουν υπέροχο κελάϊδισμα ισάξιο του αηδονιού. Τρέφονται με μια ποικιλία τροφών όπως σπόρους, σκουλήκια, έντομα, σαλιγκάρια, ώριμα φρούτα και ώριμες ελιές.

Η αναπαραγωγική περίοδος αρχίζει τον Μάιο. Φτιάχνουν τις φωλιές τους σε δέντρα και θάμνους γεννώντας μέχρι και έξι αυγά.

Είναι αποδημητικά πουλιά και επισκέπτονται την Κύπρο κατά τους χειμερινούς μήνες από Σεπτέμβριο μέχρι Μάρτιο

Στην Κύπρο συναντούμε έξη από τα είδη αυτά.

Τα είδη αυτά είναι

Song thrush (Turdus philomelos) Κελαηδότσιχλα , Τζίκλα.

Το ποιο κοινό είδος στον τόπο μας, και την συναντούμε σε όλα τα υψόμετρα ακόμα και σε αυλές σπιτιών, αποτελεί δε το ποιο δημοφιλές είδος κυνήγιού στην Κύπρο. 

Μεταναστεύει μαζικά κυρίως την νύκτα έχοντας ως πυξίδα τα άστρα και το φεγγάρι.

Ξεχειμωνιάζει στην Ν.Ευρώπη και την Αφρική

Από αργά τον Σεπτέμβριο μπορούμε την νύκτα να ακούσουμε το χαρακτηριστικό κλάμα τους στον νυκτερινό ουρανό που τις βοηθά να κρατούν την συνοχή του κοπαδιού.  

Αρέσκεται να τρώει ώριμες ελιές που τις καταπίνει ολόκληρες και μετά την χώνεψη αποβάλλει το κουκούτσι από το στόμα. Τρέφετε επίσης και με τους καρπούς της Δάφνης.

Ωφέλιμα πουλιά για την διασπορά δασικών ειδών καθώς αποβάλλουν τα κουκούτσια τον καρπών που έφαγαν πολύ μακριά από εκεί που τα έφαγαν, ένας από τους τρόπους εποίκισής της Κύπρου με δασικά είδη  αμέσως μετά από την ανάδυση της από την θάλασσα πριν αρκετά εκατομμύρια χρόνια.   

Σημαντικό μέρος της διατροφής της είναι τα σαλιγκάρια που τα χτυπά πάνω σε πέτρες για να τα σπάσει.

Θεωρώ σημαντικό να αναφέρω μια συμπεριφορά των πουλιών αυτών σε αιχμαλωσία η οποία δεν αναφέρετε πουθενά. Είχα βάλει μερικές νζίκλες σε μεγάλο κλουβί μαζί με άλλα καλλωπιστικά πουλιά και τις είδα αρκετές φορές να αρπάζουν τους νεοσσούς άλλων πουλιών και να τους καταπίνουν. Την είδα να αρπάζει από την φωλιά φιλικουτουνιού τον νεοσσό ο οποίος ήταν πολύ πιο μεγάλος από το κεφάλι της και κατάφερε να τον καταπιεί ολόκληρό.

Δεν αναπαράγετε στην Κύπρο.

Δυστυχώς οι αριθμοί τους στην Κύπρο είναι κάθε χρόνο και λιγότεροι.

Common Blackbird (Turdus merula)  Μαυρόπουλλος, Κότσιφας.

Επίσης κοινό είδος στον τόπο μας, και τον συναντούμε σε όλα τα υψόμετρα, αποτελεί δημοφιλές είδος κυνήγιού στην Κύπρο. 

Το κοτσύφι αναπαράγετε στην Ευρώπη, Ασία, Βόρεια Αμερική και τα τελευταία χρόνια αρκετά  ζευγάρια φωλιάζουν στο Τρόοδος, όπου ο αριθμός τους αυξάνετε συνεχώς.

Ένα ζευγάρι πριν μερικά χρόνια είχε φωλιάσει στο δασικό κολλέγιο στον πρόδρομο πάνω σε μια κερασιά σε ύψος τρία μέτρα, στεκόμαστε από κάτω και το πουλί που καθόταν στα αυγά του δεν έδειχνε να ενοχλείτε καθόλου από την παρουσία μας.

Το ώριμο αρσενικό έχει μαύρο χρώμα με κίτρινο ράμφος ενώ το θηλυκό έχει χρώμα σκούρο καφέ.

Πολλοί κυνηγοί λόγο διαφοράς του χρώματος αποκαλούν το αρσενικό Μαυρόπουλο ενώ το θηλυκό Mαυρότζικλα πιστεύοντας ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά είδη.

Redwing (Turdus iliacus) Κοκκινότσιχλα , Κοτσινότζικλα.

Επίσης κοινό είδος στον τόπο μας, και τον συναντούμε σε όλα τα υψόμετρα, αποτελεί δημοφιλές είδος κυνήγιού στην Κύπρο. 

Ελαφρός μικρότερη από την κοινή τζίκλα με κοκκινωπό χρώμα κάτω από τις φτερούγες που είναι περισσότερο ορατό όταν το πουλί πετά.

Αναπαράγεται στη βόρεια Ευρώπη και στη βόρεια Ασία και διαχειμάζει στη νότια και δυτική Ευρώπη και την ανατολική Ασία. Δεν αναπαράγετε στην Κύπρο.

Fieldfare (Turdus pilaris) Κεδρότσιχλα ,Τρυγονότζικλα.

Σταχτί χρωμα στο μπροστινό πάνω μέρος της ουράς και σταχτί κεφάλι, στήθος με σκουρόχρωμες κηλίδες.

Την συναντούμε συνήθως σε κοπάδια στις ψηλότερες κορυφές του Τροόδου και σπάνια σε πεδινές περιοχές. 

Έρχεται στην Κύπρο στα μέσα Νοεμβρίου. Μεγάλος αριθμός έρχεται στην Κύπρο μετά από βαρυχειμωνιά στην Ευρώπη.

Αναπαράγεται στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη και βόρεια Ασία. Δεν αναπαράγετε στην Κύπρο.

Mistle thrush (Turdus viscivorus) Τσαρτσάρα , Γερακότσιχλα, Τριζάρα, Δενδρότσιχλα.

Σταχτοκαφέ σώμα με πολλές στρογγυλές κηλίδες στο στήθος και την κοιλιά.

Την συναντούμε συνήθως και αυτή σε κοπάδια στις ψηλότερες κορυφές του Τροόδου και σπάνια σε πεδινές περιοχές. Έρχεται στην Κύπρο στα μέσα Νοεμβρίου. Μεγάλος αριθμός έρχεται στην Κύπρο μετά από βαρυχειμωνιά στην Ευρώπη.

 Αναπαράγεται σε όλη την Ευρώπη και τη βόρεια και δυτική Ασία. Δεν αναπαράγετε στην Κύπρο.

Πολλοί κυνηγοί στην Κύπρο την αποκαλούν και αυτήν Τρυγονότζικλα.

Ring ouzel (Turdus torquatus) Χιονοκότσυφας, Βουνότζικλα.

Σχετικά σπάνιο πουλί για τον τόπο μας και το συναντούμε στις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.

Έχει περίπου την ίδια συμπεριφορά με το κοτσύφι.

Αναπαράγεται στην κεντρική Ευρώπη. Φτιάχνει την φωλιά του σε θάμνους και ανάμεσα σε πέτρες.   Δεν αναπαράγετε στην Κύπρο.

Τα τσιχλοειδή χρόνο με τον χρόνο όλο και λιγοστεύουν στον τόπο μας, και η μείωση αυτή δεν δικαιολογείτε διότι τα πουλιά αυτά αναπαράγονται τρείς ακόμα και τέσσερις φορές τον χρόνο.

Ένας από τους κυριότερους λόγους είναι η παράνομη θήρευση με ξόβεργα , δίκτια , μιμητικές συσκευές και παγίδες όπου αποδεκατίζουν τα πουλιά κατά χιλιάδες.

Λαθροθήρες που δρουν εις βάρος τον νόμιμων και νομοταγών κυνηγών και κυρίως εις βάρος της φύσης.

Και επειδή σέβομαι την φύση και μιλώ πάντα με την λογική, μετά από αυτή την δραματική μείωση αυτών των πουλιών θα έπρεπε να μπει κότα για μερικά χρόνια ώστε να δώσουμε την ευκαιρία στα πουλιά αυτά να ανακάμψουν.

Πάπιες. Ποια είδη συναντούμε στην Κύπρο και που - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Περιοδικό Hunt & Shoot - Τεύχος Ιανουάριος 2018

Κείμενο φωτογραφίες  Γιώργος Κωνσταντίνου

Όλες οι πάπιες που υπάρχουν στον πλανήτη ανήκουν στην οικογένεια των Νησσιδών (Anatidae) Είναι υδρόβια πουλιά και τα συναντούμε σε ολόκληρο το κόσμο, περίπου υπάρχουν 75 διαφορετικά είδη ανά τον κόσμο.

Τις συναντούμε παντού όπου υπάρχει νερό σε λίμνες, φράγματα , ποταμούς , ρυάκια , βάλτους , έλη, σε περιστασιακά λιμνάζοντα νερά ακόμα και στην θάλασσα.

Τα αρσενικά υπερτερούν κατά πολύ σε ομορφιά από τα θηλυκά με υπέροχα ιριδίζοντα χρώματα και σχέδια στο φτέρωμα τους.

Είναι όλες αποδημητικά πουλιά και μεταναστεύουν σε κοπάδια πολλές φορές εκατοντάδες πουλιά μαζί.

Πρόκειται για παμφάγα πουλιά και τρέφονται με υδρόβια φυτά , χόρτα , σπόρους , αμφίβια , έντομα , σκουλήκια και ψάρια.

Στην Κύπρο δεν έχουμε πολλά νερά και λίμνες εντούτοις συναντούμε αρκετά είδη παπιών τον χειμώνα κατά την αποδημία των πουλιών, με πιο κοινά και γνωστά την Πρασινοκέφαλη Mallard (Anas platyrhynchos) και το Σαρσέλλι Common Teal (Anas crecca)  που αποτελούν και κυνηγετικά θηράματα. Μερικά είδη αναπαράγονται και στην Κύπρο.

Μερικά από τα είδη παπιών που συναντούμε στον τόπο μας είναι 

Mallard (Anas platyrhynchos) Πρασινοκέφαλη

Το πιο κοινό είδος που συναντούμε κυρίως τον χειμώνα στον τόπο μας, αποτελεί επίσης κυνηγετικό θήραμα. Πρόκειται για κοσμοπολίτικο πουλί και είναι γνωστό και διαδεδομένο σε ολόκληρο τον κόσμο. Το αρσενικό έχει πράσινο ιριδίζον κεφάλι και το θηλυκό είναι χρώματος καφέ.

Αναπαράγετε την άνοιξη φτιάχνοντας καλά κρυμμένες φωλιές στο έδαφος, γεννώντας μέχρι και δεκαπέντε αυγά, που επωάζει μόνο το θηλυκό για 28 μέρες.

Η πρασινοκέφαλη την άνοιξη αναπαράγετε με επιτυχία και στην Κύπρο σε πολλά φράγματα και λίμνες όπως στην λίμνη Ορόκλινης , λίμνη Αθαλάσσας και δεσποτική λίμνη Ακρωτηρίου.

Common Teal (Anas crecca)  Σαρσέλλι – Κιρκίρι

Επίσης κοινή πάπια για τον τόπο μας και αποτελεί επίσης κυνηγετικό θήραμα. Πρόκειται για το μικρότερο είδος από όλες τις πάπιες που υπάρχουν στον κόσμο.

Γεννά επίσης στο έδαφος μέχρι 12 αυγά που επωάζει μόνο το θηλυκό. Προτιμά να συχνάζει σε ρηχά λιμνάζοντα νερά και είναι παμφάγο επίσης. Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Μπορούμε να το δούμε τους χειμερινούς μήνες σε φράγματα και λίμνες όπως στην λίμνη Ορόκλινης , λίμνη Αθαλάσσας

Αναφέρω ως καλύτερα μέρη την λίμνη Ορόκλινης και λίμνη Αθαλάσσας διότι είναι προστατευόμενες και έχουν παρατηρητήρια πτηνών, και λόγο του ότι τα πουλιά στις λίμνες αυτές είναι ανενόχλητα και συνηθισμένα στην παρουσία κόσμου πλησιάζουν αρκετά κοντά και έτσι μπορείτε να τα δείτε.   

Common Shelduck (Tadorna tadorna)  Βαρβάρα – Αλάουρτος

Πανέμορφη πάπια που έρχεται στον τόπο μας τους χειμερινούς μήνες και αρέσκεται να συχνάζει κυρίως σε υφάλμυρους υδροβιότοπους όπως η αλυκή Λάρνακας και αλυκή Ακρωτηρίου. Στην άλική Λάρνακας μπορείτε να τις δείτε πολύ νωρίς το πρωί να τρέφονται στην λάσπη έξω από το νερό κοντά στον δρόμο.

Φωλιάζει στο έδαφος και γεννά μέχρι και δέκα αυγά που επωάζει μόνο το θηλυκό. Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Eurasian wigeon (Anas penelope) Σφυριχτάρι

Μικρόσωμη πάπια σχετικά σπάνια για την Κύπρο που έρχεται τον χειμώνα. Φωλιάζει επίσης στο έδαφος κοντά σε νερά. Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Επισκέπτεται κάθε χρόνο τις λίμνες επεξεργασίας λυμάτων στο Μενεού πίσω από το αεροδρόμιο Λάρνακας. Το τμήμα δασών έχει εγκαταστήσει εκεί παρατηρητήριο πτηνών, και μπορείτε να δείτε τους χειμερινούς μήνες εκατοντάδες υδρόβια πουλιά.

Northern Pintail (Anas acuta)  Σουβλόπαπια - Σουβλονούρα – Ψαλίδα

Πάπια που επισκέπτεται την Κύπρο σε σχετικά λίγους αριθμούς. Αρέσκεται να συχνάζει σε ρηχά γλύκα και υφάλμυρα νερά. Ονομάζετε Σουβλόπαπια η Σουβλονούρα λόγο της μαύρης σουβλερής μακριάς ουράς που διαθέτη το όμορφο αρσενικό.

Φωλιάζει στο έδαφος και γεννά μέχρι 12 αυγά που επωάζει μόνο το θηλυκό. Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Μπορούμε να την δούμε τον χειμώνα στο φράγμα Άχνας , στην λίμνη Ορόκλινης και την άλική Λάρνακας. 

Northern shoveler (Anas clypeata) Χουλιαρόπαπια ή κουταλάς ή Σαξάνα

Κοινή πάπια για την Κύπρο που έρχεται τον χειμώνα σε ικανοποιητικούς αριθμούς. Γεννά στο έδαφος μέχρι και 12 αυγά που επωάζει μόνο το θηλυκό.  Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Ονομάζετε Χουλιαρόπαπια ή κουταλάς λόγο του πεπλατυσμένου ράμφους που διαθέτη.

Τον χειμώνα συχνάζουν κατά εκατοντάδες στις λίμνες επεξεργασίας λυμάτων στο Μενεού πίσω από το αεροδρόμιο Λάρνακας , στην λίμνη Ορόκλινης και την λίμνη Αθαλάσσας.

Red-crested pochard (Netta rufina) Φερεντίνι η Ροπαλόπαπια

Σχετικά σπάνιο είδος για την Κύπρο και ίσως η πιο όμορφη πάπια που επισκέπτεται την Κύπρο. Το αρσενικό έχει πορτοκαλί κεφάλι και μαύρο στήθος ενώ το θηλυκό έχει χρώμα ανοικτό γκρίζο.

Φωλιάζει την άνοιξη κοντά σε νερά και μέσα σε πυκνή βλάστηση και γεννά μέχρι και 12 αυγά. Είναι είδος το οποίο καταδύετε για να φτάσει τα υδρόβια φυτά.

Τα τελευταία χρόνια μερικά ζευγάρια έρχονται κάθε χρόνο και φωλιάζουν στην της λίμνη Ορόκλινης, σπάνια όμως πλησιάζουν τους ανθρώπους.

Ferruginous Duck, (Aythya nyroca)  Βαλτόπαπια

Κοινή πάπια για την Κύπρο κατά τους χειμερινούς μήνες με πολύ έντονο χαρακτηριστικό άσπρο μάτι.

Φωλιάζει την άνοιξη στο έδαφος κοντά σε νερό και σε πυκνή βλάστηση, γεννά μέχρι 12 αυγά που επωάζει μόνο το θηλυκό. Κάποτε φτιάχνουν επιπλέοντες φωλιές κοντά σε υδρόβια φυτά.

Τα τελευταία χρόνια μερικά ζευγάρια φωλιάζουν στην δεσποτική λίμνη Ακρωτηρίου. Πριν μερικά χρόνια είχαν φωλιάσει και στην λίμνη της Αθαλάσσας.

Εκατοντάδες βαλτόπαπιες συναντούμε στα κατεχόμενα στις λίμνες επεξεργασίας λυμάτων στην Μιά Μηλιά. Εκεί μπορούμε να δούμε εκατοντάδες άλλα υδρόβια πουλιά. Είναι αρκετές μεγάλες λίμνες με καλαμιώνες περιμετρικά και η περιοχή έχει εξελιχθεί σε ένα εξαιρετικό υδροβιότοπο.

Gadwall (Anas strepera)  - Καπακλής - Κανναούρα

Σχετικά σπάνιο πουλί για την Κύπρο. Δεν φωλιάζει στην Κύπρο. 

Ruddy Shelduck (Tadorna ferruginea) Καστανόπαπιες

Πάπια που επισκέπτεται την Κύπρο σε σχετικά λίγους αριθμούς. Λίγο πιο μεγαλόσωμη από τις άλλες πάπιες με όμορφο καστανό φτέρωμα.

Φωλιάζει μακριά από το νερό σε βαθουλώματα , λαγούμια σε κουφάλες δέντρων ακόμα και σε γκρεμούς με αρκετά μέτρα ύψος. Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Κάθε χρόνο μερικά πουλιά ξεχειμωνιάζουν στις λίμνες επεξεργασίας λυμάτων στο Μενεού πίσω από το αεροδρόμιο Λάρνακας και στις άλικές Λάρνακας.

Tufted duck (Aythya fuligula)  Ππισκουντούρα – Μαυροκέφαλη

Σπάνιο είδος για την Κύπρο με αναφορά μόνο μερικά πουλιά τον χρόνο. Πρόκειται για είδος το οποίο καταδύετε για να βρει την τροφή του.  Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Τα τελευταία χρόνια μερικά ζευγάρια τον χειμώνα αναφέρονται στην λίμνη της Αθαλάσσας.

Garganey (Anas querquedula) Σαρσέλα, Μασουρατζής.

Επίσης σχετικά σπάνιο είδος για την Κύπρο. Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

White-headed duck (Oxyura leucocephala) Κεφαλούδι, Κεφαλόπαπια

Πάπια πολύ σπάνια για την Κύπρο, και παγκοσμίως με κάπως αλλόκοτη εμφάνιση και μικρόσωμο σώμα.

Το Κεφαλούδι, είναι πλέον ένα από τα σπανιότερα είδη πουλιών στον κόσμο, με παγκόσμιο πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 15.000 άτομα.

Οι τελευταία φορά που αναφέρθηκαν στην Κύπρο ήταν 3 πουλιά στις 16/12/2015 στην της λίμνη Ορόκλινης όπου είχαν μείνει εκεί για μια βδομάδα.

Δεν φωλιάζει στην Κύπρο.

Υπάρχουν ακόμα μερικά είδη που αναφέρονται για την Κύπρο άλλα είναι πολύ σπάνια. 

Εκπομπή στον ASTRA " Προϊστορία της Κύπρου - Με τον Γιώργο Κωνσταντίνου - 8/2/2018

Οι 19 νυχτερίδες της Κύπρου (Web TV) - Του Γιώργου Κωνσταντίνου - Εφημερίδα πολίτης 4/2/2018

See also

Άρθρα του Γιώργου Κωνσταντίνου (162) στην εφημερίδα Πολίτης – George Konstantinou Articles at Politis newspaper from 24/9/2017 – 1/11/2020

Λίστα των θηλαστικών της Κύπρου - List of mammals of Cyprus

Bats of Cyprus

Λίστα με τα 19 είδη νυχτερίδων της Κύπρου - List of 19 bats species of       Cyprus

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, 4.2.2018

Κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο του Γιώργου Κωνσταντίνου

Στην Κύπρο συναντάμε 30 διαφορετικά είδη θηλαστικών εκ των οποίων τα 19 ανήκουν στις νυχτερίδες. Οι νυχτερίδες ανήκουν στα χειρόπτερα (Chiroptera) και χωρίζονται σε 2 κατηγορίες, στα μικροχειρόπτερα (Microchiroptera) και στα μεγαχειρόπτερα (Megachiroptera). 

Για τον περισσότερο κόσμο τα ζώα αυτά είναι άγνωστα καθώς κυκλοφορούν μόνο τη νύχτα και την ημέρα κρύβονται πάλι στα σκοτάδια και πολύ σπάνια κάποιος έχει την ευκαιρία να τις δει από κοντά. 

Μοναδικά θηλαστικά

Σε ολόκληρο τον πλανήτη υπάρχουν 1.240 διαφορετικά είδη νυχτερίδων και αποτελούν το 20%, δηλαδή το 1/5 όλων των θηλαστικών που υπάρχουν στον πλανήτη. Οι νυχτερίδες είναι τα μοναδικά θηλαστικά στον κόσμο που μπορούν να πετούν και μάλιστα μπορούν να κάνουν μανούβρες στον αέρα πολύ πιο καλά από τα πουλιά. Διαθέτουν δερμάτινες μεμβράνες αντί φτερά που τις βοηθούν να πετούν εντελώς αθόρυβα. Είναι νυχτόβια ζώα και δραστηριοποιούνται μόλις νυχτώσει για αναζήτηση της τροφής τους. 

Egyptian fruit bat (Rousettus aegyptiacus) 

Κατά τη διάρκεια της ημέρας βρίσκουν καταφύγιο και φωλιάζουν σε φυσικές σπηλιές, σε παλαιές γαλαρίες ορυχείων, σχισμές βράχων, σε κουφάλες δέντρων, σε παλαιά πηγάδια, σε εγκαταλελειμμένα σπίτια, κάτω από παλιές γέφυρες ακόμα και μέσα σε κεραμίδια σπιτιών. Όλες οι νυχτερίδες κρέμονται ανάποδα και στους χώρους που τις συναντάμε είναι η μια κολλητή δίπλα στην άλλη για σκοπούς θερμότητας και προστασίας. Γεννούν την άνοιξη ένα μόνο μικρό το οποίο παραμένει γαντζωμένο πάνω στην κοιλιά της μητέρας του όπου και θηλάζει μέχρι να ενηλικιωθεί. Η μητέρα μπορεί να πετά εξίσου καλά και με το μικρό πάνω της. 

Μικροχειρόπτερα

Στην Κύπρο τα 18 είδη από τα 19 ανήκουν στα μικροχειρόπτερα και τρέφονται αποκλειστικά με έντομα και μόνο το ένα ανήκει στα μεγαχειρόπτερα και είναι ο γνωστός νυχτοπάππαρος ο οποίος τρέφεται κυρίως με υπερώριμα φρούτα και αποτελεί το μεγαλύτερο είδος νυχτερίδας που έχουμε στην Κύπρο και ένα από τα πιο απειλούμενα είδη με αφανισμό. 

Lesser horseshoe bat (Rhinolophus hipposideros) 

Όλα τα είδη νυχτερίδων στην Κύπρο είναι αυστηρά προστατευόμενα βάσει του νόμου (ο περί προστασίας και διατήρησης της φύσης και της άγριας ζωής νόμος του 2003) καθώς κινδυνεύουν με αφανισμό λόγω ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, όπως η καταστροφή των βιοτόπων και των καταφυγίων των ζώων αυτών, οι ψεκασμοί που καταστρέφουν τα έντομα που αποτελούν τροφή για τις νυχτερίδες και η ανελέητη καταπολέμησή τους από τον άνθρωπο λόγω διάφορων μύθων και δεισιδαιμονιών που συνδέονται με τα άκακα αυτά ζώα. Όλα τα είδη νυχτερίδων είναι επίσης προστατευόμενα και από διεθνείς συμβάσεις καθώς και σε ευρωπαϊκό επίπεδο από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ. 

Τα 19 είδη νυχτερίδων

1) Miniopterus schreibersi 2) Plecotus kolombatovici 3) Myotis nattereri 4) Eptesicus serotinus 5) Rousettus aegyptiacus 6) Myotis blythii 7) Myotis emarginatus 8) Rhinolophus ferrumequinum 9) Pipistrellus pipistrellus 10) Rhinolophus hipposideros 11) Hipsugo savvii 12) Pipistrellus kuhli 13) Rhinolophus blasii 14) Nyctalus leisleri 15) Nyctalus lasiopterus 16) Tadarida teniotis 17) Pipistrellus pygmaeus cyprius (αποτελεί ενδημικό υποείδος της Κύπρου) 18) Rhinolophus Euryale 19) Eptesicus anatolicus. 

Μοιάζουν περισσότερο με ποντικό στην εμφάνιση, είναι λίγο ασχημούτσικες με άγρια φάτσα και σουβλερά δόντια και είναι αποκρουστικές για πολλούς ανθρώπους οι οποίοι στη θέα μιας νυχτερίδας πανικοβάλλονται. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τελείως άκακα ζώα τα οποία δεν επιτίθενται ποτέ στον άνθρωπο και είναι πολύ ωφέλημα καθώς μια εντομοφάγα νυχτερίδα μπορεί να καταναλώσει εκατοντάδες έντομα μέσα σε μια και μόνο νύχτα. Μπορούμε να τις δούμε κυρίως σε αγροτικές περιοχές να πετούν αθόρυβα τριγύρω από τα φώτα των δρόμων ή προβολέων και να τρώνε τα έντομα και τις νυχτοπεταλούδες που προσελκύονται από το φως. 

Lesser horseshoe bat (Rhinolophus hipposideros) 

Παλιά λανθασμένα πίστευαν ότι οι νυχτερίδες ήταν τυφλές και ότι προσανατολίζονταν χρησιμοποιώντας μόνο τον ηχοεντοπισμό. Στην πραγματικότητα οι νυχτερίδες έχουν καλή όραση, αλλά τη νύχτα εντοπίζουν τα έντομα χρησιμοποιώντας τον ηχοεντοπισμό, δηλαδή παράγουν ήχους σε υψηλή συχνότητα και στη συνέχεια χρησιμοποιούν την ηχώ που παράγεται από την αντανάκλαση των ηχητικών κυμάτων προκειμένου να αποφύγουν εμπόδια και να εντοπίσουν τα θηράματά τους, έτσι η όραση για αυτές είναι μια δευτερεύουσα αίσθηση και έρχεται πρώτη η ακοή. Οι ήχοι αυτοί παράγονται σε πολύ υψηλή συχνότητα και το ανθρώπινο αφτί δεν μπορεί να τους συλλάβει εύκολα έτσι οι επιστήμονες οι οποίοι μελετούν τα ζώα αυτά χρησιμοποιούν ένα ειδικό μηχάνημα που αναπαράγει τον ήχο αυτό δυνατά και έτσι μπορούν να εντοπίσουν τα είδη που υπάρχουν σε μια περιοχή, καθώς κάθε είδος νυχτερίδας έχει και τον δικό της χαρακτηριστικό ήχο. 

Natterer's bat (Myotis nattereri) 

Ένας άλλος τρόπος μελέτης των ζώων αυτών από τους επιστήμονες είναι η τοποθέτηση ειδικών δικτύων στις εισόδους των σπηλαίων που φωλιάζουν και έτσι συλλαμβάνουν τα ζώα για διάφορες μελέτες. Πολλά είδη νυχτερίδων είναι τόσο μικροσκοπικά που έχουν μέγεθος μόνο το μισό από ένα ανθρώπινο δάχτυλο. Οι νυχτερίδες είναι ζώα τα οποία πέφτουν σε χειμέρια νάρκη τον χειμώνα, αλλά στην Κύπρο λόγω των ήπιων χειμώνων που έχουμε μπορούμε να τις δούμε να κυκλοφορούν καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. 

Ο μεγαλύτερός τους εχθρός
Οι εχθροί των νυχτερίδων είναι διάφορα αρπαχτικά πουλιά που τις παραμονεύουν το σούρουπο έξω από τις σπηλιές και φίδια που τις παραμονεύουν στους τόπους που φωλιάζουν, αλλά αυτά είναι μέρος της τροφικής αλυσίδας και κρατά τις ισορροπίες της φύσης. 

Natterer's bat (Myotis nattereri) 

Ο μεγαλύτερος εχθρός από όλα όμως είναι οι άνθρωποι που λόγω αμάθειας και προκατάληψης παθαίνουν υστερία και πανικό μόλις τις δουν. Πολλοί μόλις αντιληφθούν μερικές νυχτερίδες να φωλιάζουν στα κεραμίδια τους παθαίνουν υστερία και αρχίζουν να παίρνουν τηλέφωνα στην Πυροσβεστική, Τμήμα Περιβάλλοντος, Κτηνιατρείο και Αστυνομία. Πολλοί μόλις τις αντιληφθούν κλείνουν τις τρύπες των κεραμιδιών με τσιμέντο καταδικάζοντας τα αθώα αυτά ζώα σε μαρτυρικό μαζικό θάνατο. Γιατί πανικοβάλλονται; Έχουν ακούσει πολλούς να πεθάνουν ή να πάθουν κάποιο κακό από επίθεση νυχτερίδας; Έχω δει επίσης κυνηγούς την ώρα που σουρουπώνει να πυροβολούν και να σκοτώνουν νυχτερίδες για πλάκα. 

Έχουν ληφθεί από τα αρμόδια τμήματα και μέσω διαφόρων προγραμμάτων πολλά μέτρα προστασίας των ζώων αυτών, αλλά το μόνο μέτρο προστασίας που πιστεύω είναι και το πιο σημαντικό, είναι η ενημέρωση και η επιμόρφωση του κόσμου σε όλα τα θέματα βιοποικιλότητας του τόπου μας για να μάθουν να σέβονται τη φύση και ό,τι συμπεριλαμβάνεται σε αυτή. 

Pipistrellus pygmaeus (Soprano pipistrelle) 

Savi's pipistrelle (Hypsugo savii) 

Schreibers' bat (Miniopterus schreibersii)  

Schreibers' bat (Miniopterus schreibersii) 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου γεννήθηκε το 1960 στη Λευκωσία και είναι φυσιοδίφης ερευνητής της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φωτογράφος και κινηματογραφιστής αγρίας ζωής και πρόεδρος του συνδέσμου προστασίας φυσικής κληρονομίας και βιοποικιλότητας της Κύπρου. Με ακούραστη δράση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσον αφορά το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα του τόπου μας 

7sportstv.com - ΕΚΠΟΜΠΗ THIRAMA 9 - Με τον Γιώργο Κωνσταντίνου

Griffon Vulture (Gyps fulvus) Γύπας - Γύπας ο πυρόχρους - Όρνιο - video - Cyprus

Hemelytroblatta cypria (Chopard,1929) - Cyprus Endemic - Video

Bothriogaster signata (Kessler,1874) - Family Himantariidae - Cyprus

Το Bothriogaster signata είναι ένα είδος Chilopoda που περιγράφηκε από τον Kessler το 1874. Το Bothriogaster signata ανήκει στο γένος Bothriogaster και στην οικογένεια Himantariidae.

 Δεν αναφέρεται κανένα υποείδος

Subclass: Pleurostigmophora

Order: Geophilomorpha
Family: Himantariidae

Photos and video Geri 20/1/2018 by George Konstantinou